LabWorld.ir alt="پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران" title="پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران"

ناشتا بودن قبل از انجام آزمایش خون بسیار مهم و ضروری می‌باشد و در دقیق بودن جواب آزمایش تأثیر زیادی دارد. در ادامه علاوه بر ذکر ساعات ناشتایی برای هر آزمایش، به بررسی علل های ناشتایی و نکات لازم قبل از آزمایش می پردازیم.

چرا باید ناشتا باشیم؟

زمانی که غذایی را می‌خوریم، بدن شروع به تجزیه مواد غذایی کرده و سپس این مواد از طریق رگ‌ها وارد جریان خون می‌شوند.

از آنجایی که خون مورد آزمایش از هر نظر (میزان قندخون، ترکیبات موجود در خون و …) مورد بررسی قرار می‌گیرد، بنابراین ناشتا نبودن به هنگام دادن خون می‌تواند بر روی جواب آزمایش تأثیر منفی گذاشته و پزشک مربوطه را در تشخیص درست و دقیق، دچار اشتباه نموده و سبب شود پزشک برداشت نادرستی از عملکردهای فیزیولوژیک فرد داشته باشد.

آزمایشات روتین و شرایط ساعات ناشتایی آنها

1- تست CBC (شماش سلولهای خونی): نياز به ناشتايى ندارد و آمادگی خاصی ندارد و در هر زمان قابل انجام است.

2- تست FBS (قند خون ناشتا) :قند خون حدودا ٢ ساعت پس از آخرين وعده غذايى ، كاهش مي يابد، با اين وجود بايد حتما از 8 تا 10 ساعت قبل ناشتا باشيد.

3- تست تري گليسريد : بايد 12 تا 14 ساعت قبل آن ناشتا باشيد، آخرين وعده غذايي تان نيز بايد سبك باشد.اما رژيم غذايى خود را در چند روز اخير تغيير ندهيد تا پزشك بتواند در مورد الگوى غذاييتان تصميم بگيرد.

4- تست سديم، پتاسيم، كلسيم، فسفر:  رعايت حدودا 4 ساعت ناشتايي توصيه مي شود،اما ناشتایی اجبارى نيست.

5- تست كليه ( BUN / CR ) : این تست ها نياز به ناشتايى ندارد.

6- تست اسيد اوريک: برای این تست چهار ساعت ناشتايى توصيه مي شود و باید از خوردن گوشت زياد قبل آزمايش خوددارى كنيد.

7- تست AST / ALT : این تست ها جز تست های کبدی بوده و نياز به ناشتايى ندارد.

8- تست آلكالن فسفاتاز : برای انجام این تست بايد حداقل 8 ساعت ناشتا باشيد به اين دليل كه يكي از ايزوآنزيم هاي اين تست، روده اي مي باشد.

9- تست بررسي آهن خون:  از ٢ روز قبل، باید ازمصرف ويتامين B12 و مكملهاى آهن خوددارى كنيد. برای این تست حدودا ٤ ساعت ناشتايى توصيه مي شود، اما اجبارى نيست.

10- تستهاى تيروئيدی: تست های تیروئیدی بسیار زیاد هستند که هیچ کدام نياز به ناشتايى ندارند.

11- تست ESR / CRP: این دو تست نياز به ناشتايى ندارند، اما مصرف داروهاى ضدالتهاب مثل  NSAID و استامينوفن نتيجه را تحت تاثير قرار مي دهند.

12- تست PT /PTT /INR  : هیچ کدام از این تست ها نياز به ناشتايى ندارند.

13- تست هموگلوبين A1c : این تست که میزان هموگلوبین خون را طی 2-3 ماه اخیر نشان می دهد نیاز به ناشتایی و آمادگی خاصی ندارد.

بایدها و نبایدهای قبل از انجام آزمایش خون

- با نوشیدن آب فراوان، بدن خود را سیراب نگه دارید.

- اگر پزشک مربوطه به شما توصیه‌هایی قبل از انجام آزمایش داشته، حتماً انجام دهید.

- لازم به ذکر است که خوردن داروهای زیر قبل از انجام آزمایش مجاز نمی‌باشد:

کورتیکواستروئید، استروژن و یا آندروژن، قرص‌های ضدبارداری، قرص‌های ادرارآور، داروهای ضدافسردگی، برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها و همچنین نیاسین.

قبل از آزمایش قند خون چه چیزهایی را نخوریم؟

انجام آزمایشات خون ضروری است و هر فردی در طول زندگی خود مجبور می‌شود حداقل یک‌بار و یا بیشتر آن را انجام دهد. با توجه به نوع آزمایش خونی که انجام می‌دهید لازم است از خوردن و آشامیدن مواد غذایی خاصی خودداری کنید تا جواب آزمایش دقیق و درستی داشته باشید. در برخی موارد ممکن است لازم باشد از خوردن و آشامیدن هر نوع ماده غذایی قبل از انجام آزمایش خودداری کنید و در برخی موارد دیگر نیز ممکن است مجاز باشید که برخی مواد غذایی را بخورید.

در اینجا برخی از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها که قبل از انجام آزمایش قند خون باید از آن‌ها اجتناب کرد، ذکر می‌شوند.

* قندخون به مقدار بسیار زیادی تحت تأثیر مواد غذایی کربوهیدرات‌دار می‌باشد و یکی از بدترین مواد قندی حاوی کربوهیدرات، نوشابه‌های گازدار می‌باشند، بنابراین از مصرف آن‌ها قبل از انجام آزمایش خون خودداری کنید.

* از آنجایی که آب‌میوه‌های صنعتی حاوی مقادیر زیادی کربوهیدرات، قند مصنوعی و طعم‌دهنده‌ها می‌باشند، لذا از خوردن آن‌ها قبل از انجام آزمایش خون باید اجتناب کرد. کربوهیدرات بالا و همچنین قند فراوان موجود در آب‌میوه‌های مصنوعی باعث خنثی کردن اثر انسولین در بدن شده و در نتیجه جواب آزمایش به دست آمده ارزش چندانی نخواهد داشت. لذا از نوشیدن آب‌میوه‌های مصنوعی قبل از انجام آزمایش خون خودداری کنید.

* قهوه به خودی خود مشکلی ایجاد نمی‌کند، بلکه قند و خامه موجود در اکثر قهوه‌های آماده مشکل‌ساز می‌باشد. دقیقاً مانند آب‌میوه‌های غیرطبیعی، خامه و قند فراوان موجود در قهوه‌های آماده سبب خنثی شدن عملکرد انسولین و در نتیجه بی‌ارزش بودن جواب آزمایش می‌گردد، بنابراین اگر می‌خواهید قبل از انجام آزمایش خون، قهوه میل کنید بهتر است سه ساعت قبل از انجام آزمایش و البته قهوه خالی میل کنید تا جواب دقیق‌تری داشته باشید.

* سایر مواد قندی: بهتر است از خوردن غلات بدون سبوس قبل از انجام آزمایش قندخون خودداری کنید. همچنین از خوردن سایر مواد غذایی که حاوی قند فراوان هستند، مانند انواع شیره‌ها (شیره انگور) و انواع طعم‌دهنده‌ها که کربوهیدرات بالایی دارند، خودداری کنید.

قبل از آزمایش کلسترول خون چه چیزهایی را نخوریم؟

* برای آزمایش کلسترول خون، ناشتا بودن امری ضروری نيست. بهتر است برای انجام آزمایش کلسترول خون، از پزشک مربوطه و یا آزمایشگاهی که قرار است در آنجا آزمایش انجام شود سۆال کنید که مدت زمان ناشتا بودن برای انجام آزمایش باید چند ساعت باشد. بعضی اوقات مدت زمان ناشتا بودن 6 تا 8 ساعت و در برخی موارد تمام طول شب (از شب تا صبح) باید ناشتا بود و در مواردی نیز زمان ناشتا بودن به 12 ساعت می‌رسد.

بهتر است از جویدن آدامس نیز در طول مدت ناشتایی خودداری کنید

* سعی کنید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که آزمایش کلسترول خون را صبح زود انجام دهید، به ویژه اگر از شما خواسته شده که 12 ساعت قبل از انجام آزمایش ناشتا باشید، در این صورت می‌توانید ساعت 6 و یا کمی دیرتر شام خود را خورده و صبح زود بیدار شده، به آزمایشگاه رفته و آزمایش خون بدهید.

* به آنچه که چند روز قبل از انجام آزمایش می‌خورید نیز دقت کافی داشته باشید. از خوردن گوشت قرمز، تخم‌مرغ و سایر مواد غذایی که حاوی چربی و کلسترول بالایی می‌باشند، خودداری کنید. در این صورت می‌توانید امیدوار شوید که جواب آزمایش دقیقی خواهید داشت.

* اگر مجبور هستید که به توصیه پزشک مربوطه، هر چند وقت یک‌بار آزمایش کلسترول خون انجام دهید، رژیم غذایی خود را تغییر ندهید، زیرا پزشک با توجه به رژیم غذایی روزمره شما می‌تواند تشخیص دهد که چرا کلسترول خون شما بالا می‌باشد.

از پزشک و یا آزمایشگاه مربوطه بپرسید که آیا محدودیتی در خوردن قهوه دارید یا خیر، زیرا در برخی موارد شما اجازه دارید که قهوه بخورید حتی اگر در ساعت‌های ناشتایی باشید.

چند نکته

در مدت زمانی که ناشتا هستید، از انجام ورزش خودداری کنید.

به جز آب از سایر نوشیدنی‌ها خودداری کنید.

بهتر است از جویدن آدامس نیز در طول مدت ناشتایی خودداری کنید.

رعایت نکردن هر یک از این عوامل می‌توانند بر روی جواب دقیق آزمایش تأثیر گذاشته و در نتیجه نتایج مطلوبی به دست نیاید.

توصیه‌های پزشک را رعایت کنید

از آن جایی که با یک آزمایش خون، چندین فاکتور (کلسترول، قند، تری‌گلیسیرید و …) با هم اندازه‌گیری می‌شود و برخی از آزمایش‌ها نیازمند 8 ساعت ناشتایی و برخی دیگر نیازمند 12 ساعت ناشتایی هستند و یا برخی دیگر ناشتا بودن در آن‌ها ضروری نمی‌باشد، لذا توصیه‌های پزشک مربوطه را در مورد مدت زمان ناشتا بودن قبل از انجام آزمایش خون جدی گرفته و اگر لازم است از خوردن آب نیز خودداری کنید.

در این مطلب به تدابير لازم به منظور ايمن شدن پسماندهاي زيستی و تقسیم بندی آنها پرداخته می شود.

سه روش به منظور بي خطر كردن پسماندهاي زيستي ممكن است استفاده شود.

1) اتوكلاو كردن 

اتوكلاو كردن يكي از مناسبترين و ساده ترين روشها است زيرا عموماً در تمامي آزمايشگاههاي تحقيقاتي و طبي موجود است.

تمام پسماندهاي زيستي بايد حداقل به مدت 90 دقيقه و در دماي 121 درجه سانتی گراد در اتوكلاو قرار داده شود و سپس به شيوه صحيح معدوم گردد.

2) سوزاندن 

سوزاندن روشي ديگر براي معدوم كردن پسماندهاي زيستي است. براي اين منظور هماهنگي با ساير واحدهاي مسئول در اين زمينه لازم است.

3) گندزدايي شيميايي 

از اين روش براي پسماندهاي زيستي مايع استفاده مي شود.

تقسيم بندي پسماندهاي زيستي و تدابير لازم براي امحاء آنها  

1) وسايل نوك تيز و برنده 

اين دسته شامل سوزن ها- سرنگهايي كه سرسوزن آنها جدا نمي شود، لوله هاي موئين- لام و لامل، تيغه جراحي و شيشه هاي شكسته اي كه به پسماندهاي زيستي آغشته شده اند مي باشد.

اين پسماندها بايد در جعبه هاي غيرقابل نفوذ ريخته شوند و قبل از معدوم كردن به روش مناسب مانند اتوكلاو كردن استريل شوند.

2) پي پت ها 

پي پت هايي كه با آنها عوامل عفوني يا مايعات بدن برداشته شده، بايد در ظرف مخصوص پي پتهاي عفوني گذاشته شود، و براي استريل كردن در داخل كيسه هاي مناسب اتوكلاو قرار گيرد و بعد از سترون سازي به شيوه صحيح معدوم شود.

در صورتيكه پي پت يا نوك سمپلر با عوامل عفوني آغشته نباشد بايد آنها را در ظرف غيرقابل نفوذ قرار داده و به شيوه صحيح معدوم كرد. (احتياج به اتوكلاو كردن نيست.

3) پسماندهاي ميكروبي 

اين گروه شامل كشت هاي ميكربي و عوامل اتيولوژيك ذخيره شده مي باشد. 

ظروف كشت را بايد در كيسه هاي قابل اتوكلاو كردن گذاشته و قبل از معدوم كردن استريل كرد.

پسماندهاي مايع ميكروبي را بايد قبل از وارد كردن به فاضلاب، يا استريل كرد و يا بوسيله گندزدايي شيميايي (سفيد كننده خانگي) بي اثر نمود.

4) نمونه هاي خوني، مايعات ديگر بدن وكشت بافتهاي انساني

اين نمونه ها بايستي حتماً در كيسه هايي با قابليت اتوكلاو شدن قرار گيرد و قبل از معدوم شدن اتوكلاو گردد.

5) پسماندهاي كشت بافت

تمام پسماندها بايد در كيسه هايي با قابليت اتوكلاو شدن قرارگيرد و بعد از اتوكلاو شدن به شيوه صحيح معدوم گردد.

6) پسماندهاي بخش آناتومي و آسيب شناسي

اين نوع پسماندها شامل: اندامها، اعضاء قطع شده، لاشه حيوانات و ... مي باشد كه بايد به وسيله كوره مخصوص سوزانده شود.

تمام بافتهاي بزرگ جدا شده انساني بايد با هماهنگي مسئولين مربوطه به شيوه صحيح معدوم گردد.

7) شيشه هاي شكسته شده غير عفوني

پسماندهاي فوق بايد در جعبه هاي غير قابل نفوذ قرار گيرد و روي برچسپ آن قيد گردد كه (پسماندها غير عفوني است)، سپس به شيوه صحيح معدوم گردد.

8) پسماندهاي جامد عمومي

شامل دستكشهاي يك بار مصرف، گاز مصرف شده، كاغذ هاي بسته بندي، پارا فيلم و..... مي باشد كه غير آلوده اند، يا حداقل آلودگي را دارند.اين پسماندها احتياج به گندزدايي و سترون سازي قبل از معدوم كردن ندارند، اما بايد آنها را در كيسه هاي نايلوني محكم قرار داده و درب آن را كاملاً بسته و سپس معدوم كرد.

اين اصطلاح براي اولين بار در سال 1969 عنوان گرديد. بر اين اساس عوامل خطر زا به 4 كلاس تقسيم مي شوند و بر اين اساس نيز اقدامات و تكنيك هاي عملي آزمايشگاه و تجهيزات ايمني براي مقابله با اين خطرات بعنوان سطوح ايمني مي‌باشند.

Biosafety level 1

اين اقدامات و تجهيزات ايمني براي آزمايشگاه هاي آموزشي در سطح زير ليسانس و همچنين آزمايشگاههايي بكار مي روند كه بر روي عوامل بيولوژيك بي خطر و يا كم خطر براي پرسنل كار مي كنند.

كار در سطح يك ايمني معمولاً بصورت كار بر روي ميزها باز بوده و محيط آزمايشگاه از ساير قسمت هاي ساختمان، جدا و ايزوله نشده است.

اقدامات ايمني سطح يك بكار رفته در اين مورد عبارتند از:

1.هنگام انجام آزمايش، ورود به آزمايشگاه ممكن است محدود يا ممنوع شود. 

2.سطوح ميز و محل كار بصورت روزانه و همچنين پس از ريخت و پاش ها استريل مي شود.

3.تمام مواد آلوده قبل از دور انداختن، استريل مي شوند.

4.پي پت كشيدن با دهان نبايد انجام شود.

5.خوردن،آشاميدن و سيگار كشيدن در آزمايشگاه ممنوع است.

6.پرسنل مرتباً بايد دست هاي خود را بشويند بخصوص قبل از خروج.

7.تمام اقدامات در جهت جلوگيري از تشكيل آئروسولها انجام مي شود. 

8.پوشش هاي مناسب نظير روپوش استفاده مي شود.

در ايمني سطح يك نيازي به تجهيزات خاص معمولاً نيازي نبوده ولي آزمايشگاه بايد بسهولت قابل شستشو و تميز كردن بوده، سطوح نسبت به مواد ضد عفوني و مايعات، غير قابل نفوذ و مقاوم باشد و همچنين حاوي سينك ظرفشويي باشد.

Biosafety Level 2

اين اقدامات و تجهيزات در آزمايشگاههاي تشخيصي و آموزشي بكار می رود كه با عوامل ميكروبي با درجه خطر زايي متوسط(عوامل ميكروبي كلاسII) سر و كار دارند.

اقدامات ايمني سطح 2 شبيه سطح 1 مي باشد با اين تفاوت كه پرسنل بايد آموزش‌هاي خاصي ديده باشند و هنگام كار با مواد بيولوژيك از كابينت بيولوژيك(هود) استفاده مي شود.

اقدامات ايمني بكار رفته در سطح 2 عبارتند از:

1.هنگام انجام آزمايش، ورود به آزمايشگاه ممنوع است.

2.سطوح ميزكار روزانه و پس از پايان كار ضد عفوني مي شوند.

3.قبل از دور انداختن مواد آلوده. عمل استريليزاسيون انجام مي شود.

4.پي پت كشيدن با دهان ممنوع است.

5.خوردن، آشاميدن و سيگار كشيدن در آزمايشگاه منع شده است.

6.شستشوي مرتب دست در طول روز و قبل از خروج از آزمايشگاه الزامي است.

7.تمام اقدامات بايد در جهت بحداقل رساندن توليد آئروسول انجام شود.

8.روپوش آزمايشگاهي هنگام كار بايد پوشيده شده و قبل از خروج از تن، خارج شود.

9.از دستكش استفاده مي شود.

10.استفاده از سوزن ها و سرنگ ها محدود مي شود.

11.ريخت و پاش ها به سوپروايزر آزمايشگاه گزارش مي شود.

در اين موارد، هود بخصوص در مواردي كه امكان تشكيل آئروسول وجود دارد بكار مي رود.

Biosafety Level 3

اين اقدامات و تجهيزات حفاظتي ايمني در آزمايشگاههاي تحقيقاتي، آموزشي و تشخيصي بكار مي رون كه با آئروسولها و ميكروبهاي خطرناك در ارتباط هستند بهمين جهت بايستي از اقدامات وتجهيزات خاصي كه در رابطه با اين عوامل عفوني هستند، بهره جست.

اقدامات زير در اين زمينه بكار مي روند عبارتند از:

1.ورود به آزمايشگاه محدود و ممنوع بوده و هنگام كار، درها بايستي بسته باشند.

2.سطوح كار بصورت روزانه بخصوص پس از ريخت و پاش ها بايد ضد عفوني شوند.

3.تمام مواد آلوده قبل از دور انداختن، ضد عفوني مي شوند.

4.پي پت كشيدن با دهان ممنوع است.

5.خوردن، آشاميدن و سيگار كشيدن ممنوع است.

6.دستها مرتباً و قبل از خروج شسته شوند.

7.تمام كارها عملي در زير هود انجام مي شود.

8.روپوش و پوشش مناسب آزمايشگاهي بايد هنگام ورود، پوشيده شده و هنگام خروج، از تن خارج شوند.

9.از دستكش بايد استفاده شود.

10.استفاده از سوزن و سرنگ بايد محدود شود.

11.ريخت و پاش ها يا تماس با عوامل ميكروبي بايد به مسئول آزمايشگاه (سوپروايزر) گزارش شوند.

12.ورود و استقرار گياهان و حيواناتي كه ربطي به تحقيقات ندارند ممنوع است.

13.هواكش ها و منافذ با فيلتر HEPA مجهز مي شوند.

14.نمونه سرم تمام پرسنل بايد جمع آوري و نگهداري شود.

15.آزمايشگاه محل تحقيق بايستي از ساير بخش هاي ساختمان جدا و ايزوله شود و درب اتاق بايد 2 تايي باشد.

16.تمام سطوح، ديوارها و كف بايد مقاوم به آب و قابل تميز كردن باشند. 

17.ميزها و سطوح بايد نسبت به مايعات، غير قابل نفوذ باشند.

18.ظرفشويي حاوي سينك باي نزديك درب آزمايشگاه باشد و شير آن، پدالي يا قابل بازكردن با آرنج باشد.

19.تهويه مناسب بايد به نحوي باشد كه هواي تازه وارد آزمايشگاه شده ولي چيزي از هواي داخل آزمايشگاه را خارج نكند.

Biosafety Level 4

اين اقدامات و تجهيزات در آزمايشگاههايي بكار مي روند كه با ميكروبهاي فوق العاده خطرناك و كشنده سر و كار دارند.

تمام پرسنل بايد از لباس مخصوص استفاده كرده و محل آزمايشگاه كاملاً مجزا، ايزوله و اختصاص باشد.

اقداماتي ايمني بكار رفته در اين مورد عبارتند از:

1.فقط پرسنل يا افراد متخصص حق ورود به آزمايشگاه را دارند.

2.تمام سطوح روزانه و بلافاصله پس از آلودگي ضد عفوني مي شوند.

3.تمام مواد آلوده قبل از دور انداختن، ضد عفوني مي شوند.

4.پي پت كشيدن با دهان، ممنوع است.

5.خوردن، آشاميدن و سيگار كشيدن ممنوع است.

6.افراد فقط در صورت پوشيدن لباس مخصوص و رفتن زير دوش حق ورود و خروج را دارند.

7.تمام كارهاي عملي زير هود مخصوص انجام مي شود.

8.تمامي لباس ها هنگام ورود تعويض و دوباره هنگام خروج، لباسهاي آزمايشگاهي در جاي مخصوص نگهداري مي شوند.

9.تمام مواد و تجهيزا ورودي به آزمايشگاه توسط اتوكلاو و اتاق بخار(Fumigation Chamber) ضد عفوني مي شوند.

10.استفاده از سوزن و سرنگ، محدود مي شود.

11.ريخت و پاش ها يا تماس با عامل عفوني به سوپروايزر گزارش مي شود.

12.حيوانات و گياهان(بلا استفاده) نبايد وارد آزمايشگاه شوند.

13.برنامه پزشكي مراقبتي در اين آزمايشگاهها اجرا مي شود.

14.تمامي سطوح، ديوارها، كف و سقف بايد به آب مقاوم و قابل ضد عفوني باشد.

15.هيچگونه درز يا شكافي در سطوح نبايد باشد.

16.ظرفشويي بايد نزديك در حاوي سينك و شير پدالي يا قابل كنترل با آرنج باشد.

17.درهاي ورودي بايد خودبخود بسته شده و قابل قفل شدن باشند.

18.جهت خروج مواد از آزمايشگاه از توكلاوهاي دو دره استفاده مي شود.

19.موادي كه قابل اتوكلاو نيستند در اتاقك بخار ضد عفوني مي شوند.

20.تمام مواد قبل از دور ريختن، ضد عفوني مي شوند.

21.تهويه مناسب بنحوي است كه هواي تازه وارد شود. در منافذ خروجي از فيلتر HEPA استفاده مي شود.

اساس اندازه گیری پروتئین در ادرار به صورت كمی و نیمه كمی و كیفی بر پایه روشهای ایمونوشیمی، كدورت سنجی و شیمیایی با استفاده از نوارهای تشخیصی می باشد. در این میان روش كدورت سنجی به علت ساده و مقرون به صرفه بودن در آزمایشگاهها كاربرد بیشتری دارد. با توجه به تحقیقات انجام شده روش TCA با استفاده از طول موج ۴۰۵ نانومتر برای سنجش مقادیر كم پروتئین به عنوان روش انتخابی معرفی می شود.

ضمناً در بررسی روشها، عوامل كیفی شامل صحت، دقت، محدوده اندازه گیری، خطی بودن و یكنواختی نتایج در استفاده از كالیبراتورهای متفاوت تعیین گردیده و سپس روش اصلح انتخاب شده است.

اساس آزمایش

در این روش پروتئین ادرار توسط تری كلرواستیك اسید ۵/۱۲در صد رسوب داده می شود. كدورت ایجاد شده متناسب با مقدار پروتئین (آلبومین و گلبولین) موجود در ادرار است. غلظت پروتئین رسوب داده شده با در نظر گرفتن غلظت اسید، دما و زمان سپری شدن بین اضافه كردن اسید تا ایجاد رسوب پروتئین محاسبه می گردد.

جمع آوری نمونه

در این آزمایش می توان از ادرار بصورت انتخابی (Random) استفاده كرد ولی ادرار ۱۲ یا ۲۴ ساعته ترجیح داده می شود. البته نمونه ادرار ۱۲ یا ۲۴ ساعته باید بدون افزودن ماده نگهدارنده جمع آوری شده و در تمام مدت نمونه گیری، ظرف حاوی نمونه در محل خنك نگهداری شود. برای جمع آوری باید از ظرف تمیز و عاری از آلودگی استفاده نمود و به بیمار آموزش داده شود كه برای جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته، از ساعت ۸ صبح تا ۸ صبح روز بعد تمامی نمونه های پس از ساعت ۸ بطور كامل جمع آوری شده ولی ادرار ساعت ۸ صبح روز اول جمع آوری نگردد. باید توجه نمود كه اگر اندازه گیری پروتئین ادرار در مدت ۴۸ ساعت پس از نمونه گیری انجام نمی شود، می توان نمونه را خوب مخلوط كرده و پس از تعیین حجم نمونه، بخشی از آن را تا روز انجام آزمایش در فریزر نگهداری نمود.

طرز تهیه TCA صد در صد ذخیره

به علت حالت خورندگی TCA باید تهیه محلول با احتیاط و با محافظت از چشمها و دستها انجام گیرد و پس از پایان كار ظروف مورد استفاده كاملاً شسته شوند.

۱۷۵ میلی لیتر آب مقطر دیونیزه شده را به یك ظرف حاوی ۵۰۰ گرم از TCA اضافه می كنیم. درب ظرف را بسته و به آرامی تكان می دهیم تا كاملاً حل شود. سپس تمام مواد را به طور كامل به یك بالن ۵۰۰ میلی لیتری منتقل می كنیم و حجم كل را به ۵۰۰ میلی لیتر می رسانیم. برای انحلال كامل طی مدت ۲۴ ساعت، محلول راگهگاه با عمل چرخش مخلوط می نمائیم.

محلول TCA صد درصد را در یك ظرف تیره و در دمای اتاق نگهداری می كنیم. این محلول برای ۱۲ ماه پایدار است.

طرز تهیه تری كلرواستیک اسید ۵/۱۲در صد (۷۶۵ میلی مول بر لیتر)

با استفاده از پیپت حجمی ۲۵ میلی متری، مقدار ۲۵میلی لیتر از محلول TCA۱۰۰درصد را به بالن ژوژه ۲۰۰ میلی لیتری منتقل می نماییم و با استفاده از آب مقطر حجم آن را به ۲۰۰ میلی لیتر می رسانیم. محلول حاصله را كاملا مخلوط كرده و در ظرف شیشه ای تیره در دمای اتاق نگهداری می نماییم. این محلول در دمای اتاق به مدت یك ماه پایدار است.

كنترل

از سرم كنترلهای تجاری به عنوان كنترل استفاده می گردد (رقتی برابر۳۰۰/۱ با استفاده از سرم فیزیولوژی تهیه می شود).

استاندارد

برای آزمایشهای روتین (روزانه) از سرم كنترلهایی ترجیحا با ارزش مرجع مانند precipath و  Biorad و precinorm مشابه استفاده می شود. برای انجام كار ابتدا غلظت پروتئین این سرم كنترلها را به مقداری كه امكان وجود آن در ادرار است می رسانیم. (برای رقیق كردن از سرم فیزیولوژی استفاده میشود)

لازم به ذكر است كه این روش تا ۵۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر خطی می باشد، بنابراین نمونه ها اعم از ادرار و استاندارد باید طوری رقیق شود كه غلظت پروتئین موجود در آنها حداكثر ۵۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر باشد.

توجه: از یك نوع نمونه كنترل نمی توان همزمان بعنوان كنترل و استاندارد استفاده نمود.

روش كار

۱) ۱۰ میلی لیتر از ادرار مورد آزمایش را سانتریفوژ نموده سپس با استفاده از نوار ادراری پروتئین آن را بررسی می كنیم و نتیجه را ثبت می نماییم. اگر غلظت پروتئین بیش از ۱+ بود نمونه ادرار را قبل از شروع آزمایش با سرم فیزیولوژی رقیق میكنیم. (نمونه های ۱+ تقریباً به نسبت ۵۰/۱ و نمونه های ۲+ تقریباً ۱۰/۱  و نمونه های ۳+ تقریباً ۱۵/۱ رقیق می شوند). اگر نیتریت ادرار مثبت باشد، می باید بیمار را برای نمونه گیری مجدد با رعایت شرایط نمونه گیری راهنمایی نموده و در صورت تكرار آلودگی نمونه، بیمار جهت مشاوره و لزوم بررسی نتایج كامل ادرار و احتمالاً درخواست كشت به پزشك معرفی گردد.

۲) برای هر آزمایش (نمونه، كنترل و استاندارد) دو لوله در نظر می گیریم (یكی به عنوان بلانك و دیگری به عنوان آزمایش)

۳) ۱/۶میلی لیتر از نمونه ادرار، استاندارد و كنترل را در لوله های مربوطه ریخته و سپس ۴/۰میلی لیتر از محلول TCA ۱۲/۵درصد به همه لوله ها اضافه می نماییم. و بعد به آرامی لوله ها را مخلوط می کنیم.

دما در این مرحله مؤثر بوده و می باید بین ۲۳ تا ۲۷ درجه سانتی گراد باشد.

لوله های بلانك را بعد از مدت ۲۰ دقیقه به مدت ۱۰ دقیقه با دور ۱۵۰۰ سانتریفوژ مینماییم.

لوله های آزمایش را بعد از ۳۵ دقیقه كاملاً مخلوط نموده و جذب نوری آنها را در طول موج ۴۰۵ یا ۴۵۰ نانومتر در مقابل مایع رویی بلانك مربوطه بدست می آوریم.

رعایت زمان ۳۵ دقیقه برای این آزمایش ضروری می باشد.

محاسبه

میلی گرم پروتئین در ادرار ۲۴ ساعته=

ضریب رقت نمونه × حجم ادرار ۲۴ ساعته (میلی لیتر) × F × جذب نوری آزمایش

F= حاصل تقسیم مقدار استاندارد بر جذب استاندارد

با توجه به توانائی این روش برای سنجش مقادیر كم پروتئین (حدود ۲۵ میلی گرم در لیتر پروتئین و بیشتر)، از این روش می توان برای غربالگری وضعیت كلیوی جمعیتهای مستعد به بیماری كلیوی مانند مبتلایان به دیابت در راستای بررسی میكروپروتئینوری استفاده نمود.

در افراد سالم مقدار دفع پروتئین تام تا ۱۵۰میلی گرم بر لیتر در ادرار طبیعی می باشد.

نكات قابل توجه

۱) كدورت حاصله از اضافه شدن TCA به ادرار به دلیل وجود آلبومین و گلبولین می باشد.

۲) هر نمونه باید در مقابل بلانك مربوط به خود اندازه گیری شود.

۳) PH قلیایی و پیگمانهای ادرار باعث ایجاد نتایج مثبت كاذب می شود.

۴) دفع پروتئین در ادرار به طور دائم ثابت و مشخص نمی باشد و در دوره های ۲۴ ساعته تغییر قابل ملاحظه ای دارد. بنابراین برای اندازه گیری پروتئین دفع شده بهتر است از ادرار ۲۴ ساعته استفاده نمود.

۵) ممكن است بین نتایج بدست آمده از روش كدورت سنجی TCA و بررسی ادرار توسط نوارهای ادراری تفاوت وجود داشته باشد. مشاهده نتایج منفی یا مقادیر كمی پروتئین با نوار ادراری و نتیجه مثبت با روش TCA به طور همزمان ممكن است به دلایل زیر باشد:

وجود پروتئین Myeloma (گاما گلبولین و پروتئین بنس جونز) در ادرار.

نمونه های غیر هموژن به علت استفاده از داروهای خاص مانند Tolmetin و داروهای ضدالتهاب كه در درمان آرتریت روماتوئید استفاده می شود. متابولیتهای این داروها می تواند باعث ایجاد نتایج مثبت كاذب شود.

آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول های خونی، یک آزمایش بسیار کاربردی و رایج است که اطلاعات مهمی را به پزشک می دهد. در این مطلب قصد داریم ضمن مشخص نمودن رنج نرمال هر یک از سلول های خونی، به تفسیر آزمایش نیز بپردازیم. البته ذکر این نکته ضروری است که تفسیر جواب آزمایش حتما بایستی توسط پزشک معالج انجام شود زیرا هدف پزشک برای انجام آزمایش، طیف بسیار گسترده ای را شامل می شود و با توجه به شرایط بیمار را درخواست می گردد پس ذکر تمامی تفاسیر در اینجا نمی گنجد و در این مطلب فقط کلیات و تفاسیر اولیه و کلی را بیان می کنیم. 

نکته ی مهم در مورد رنج نرمال

آزمایش CBC امروزه به وسیله ی دستگاه های پیشرفته ای که Full Diff هستند انجام می شود اما در گذشته با استفاده از لام نئوبار و کانتر دستی این عمل انجام می شد اما هنوز هم در بسیار از آزمایشگاه ها، علاوه بر دیف اتوماتیک، یک لام خونی از نمونه بیمار تهیه می کنند و جهت مشاهده ی اشکال دیگر سلول های خونی غیر معمول که دستگاه توانایی تشخیص آن را ندارد استفاده می کنند. که در این مطلب هر دو رنج نرمال بر اساس رفرنس نوشته شده است. 

در مورد رنج نرمال نیز باید به این نکته توجه شود که در امور آزمایشگاهی، هیچ گاه عدد دقیقی برای یک آزمایش نمی توان در همه جا در نظر گرفت، و اعداد و ارقام آزمایش تحت تاثیر شرایط فرد، ژنتیک، نژاد، محیط، آب و هوا، تغذیه و... قرار دارد. مثلا در آزمایش CBC ممکن است تعداد یاخته های سرخ یک فرد که در منطقه مرتفع زندگی می کند با تعداد شخصی که محیط کم ارتفاع زندگی می کند، بالاتر باشد و یا فردی که دارو یا سیگار مصرف می کند با فرد دیگر و یا فرد سفید پوست با فرد سیاه پوست و حتی افراد یک شهر، با شهر دیگر و کشور های دیگر متفاوت است. و اختلاف در اعداد و ارقام آزمایش به معنی خارج شدن از رنج نرمال نخواهد بود. و به همین دلیل در هر شهری یا منطقه ای، رنج نرمال توسط آزمایشگاه مرجع با توجه به رنج افراد سالم مورد آزمایش تعیین می شود. و در جواب آزمایش در صورتی که خارج از رنج نرمال باشد، به صورت خودکار Bold و در صورت Rechek با علامت * مشخص می شود.

نکته مهم در مورد تفاسیر

در تفسیر جواب آزمایش باید مقادیر آزمایش با یکدیگر مقایسه شود شود و بین کارکتر های جواب آزمایش ارتباط و پیوستگی وجود دارد. که ما در این متن شایع ترین و معمول ترین تفسیر را بیان میکنیم. 

CBC Normal Ranges

رنج نرمال با دیف دستگاهی اتوماتیک

Automated Differentail Normal Ranges

 رنج نرمال با روش دیف دستی

Manual Differental Normal Ranges

Reference

Vajpayee N, Graham SS, Bem S. Basic examination of blood and bone marrow. In: McPherson RA, Pincus MR, eds. Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 22nd ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2011:chap 30.

سنگ در اثر انواع بسياري از اختلالات متابوليك يا محيطي ايجاد مي‌شود، جنس سنگ‌ها در حدود ۸۰ در صد موارد از اگزالات كليسم يا مخلوطي از اگزالات و فسفات كلسيم، مي‌باشد. و تركيبهاي شايعتر بعدي، مخلوط فسفات كليسم، منيزيم، آمونيوم فسفات و اسيد اوريك هستند، پس از اين انواع، سنگهای سيستيني قرار مي‌گيرند. در ادامه به بررسی انواع سنگ های اداری می پردازیم. 

در PH اسيدي يا خنثي،‌اگزالات كلسيم رسوب مي‌كند و فسفات كلسيم در PH طبيعي ادرار يعني ۵/۶ تا ۶ تشكيل سنگ مي‌دهد.

اسيد اوريك كه حلاليت بالايي ندارد در PH كم (۳/۵) حالت كريستالي پيدا مي‌كند و تشكيل سنگ مي‌دهد. منيزيم آمونيوم فسفات، در PH قليايي، تشكيل سنگ مي‌دهد.

هنگام وجود سنگ، حتي اگر سنگ بدون علامت باشد، هماتوري يافته‌اي ثابت است. پروتئینوري، معمولاً از ويژگيهاي بيماري سنگ نيست، اما با آسيب لوله‌‌اي ، امكان افزايش دفع پروتئينهاي پلاسمايي با وزن مولكولي كم، از جمله بتا دو ميكروگلوبولين و مقداري آلبومين، وجود دارد.

در صورت وجود عفونت لكوسيتها افزايش مي‌يابند، در ادرار بيماران مبتلا به سنگ، خوشه‌هاي متعددي از سلولهاي ترانزيشنال غير بدخيم ديده مي‌شوند. اين خوشه‌ها مي‌توانند در تشخيص سنگهايي كه احتمال آنها، مطرح نشده است مفيد باشند.

بررسي سديم و كلسيم و فسفر و اسيداوريك و اگزالات و كليرانس كراتينين نمونه‌های ادرار ۲۴ ساعته (ميزان فوق اشباع مواد مذكور در ادرار ۲۴ ساعته) مي‌تواند بازتاب دقيقي از تركيبات سنگ باشد.

بررسي PH ادرار در يك نمونة تازه، براي تعيين انواع كريستالهاي احتمالي كه رسوب كرده‌اند، حائز اهميت است.

مثلاً اسيد اوریک در PH كم (۵ تا ۵/۵) و فسفات سه گانه در ادرار قليايي يافت مي‌شود.

خصوصيات فيزيكي سنگها

اگر چه خصوصيات فيزيكي سنگهاي مختلف، كافي براي شناسايي آنها نيست اما شناخت اين خصوصيات مي‌تواند حائز اهميت باشد، مثلاً سنگ‌هاي اسيداوريكي و اوراتي به طور تيپيك زرد تا قرمز مايل به قهوه‌اي هستند و سختي متوسطي دارند. سنگهاي فسفاتي معمولاً رنگ پريده و شكننده هستند. سنگهاي اگزالات كلسيم بسيار سخت هستند و اغلب رنگ تيره و به طور بارز سطحي خشن دارند. سنگهاي سيستئني، زرد – قهوه‌اي هستند و تا حدودي چرب به نظر مي‌رسند.

سنگ‌هاي كلسيمي

حدود ۴۰ در صد از بيماران مبتلا به سنگ‌هاي كلسيمي، دچار كلسيوري هستند، افزايش كلسيم در ادرار، ممكن است حاصل افزايش جذب روده‌اي كلسيم، باز جذب نامناسب كلسيم از لوله‌هاي كليه، باز جذب يا اتلاف كلسيم از استخوان يا تركيبي از اين عوامل باشد، در موارد معدودي از هيپركلسيوري، وجود بيماري زمينه‌اي مطرح است، با اين همه در اكثر موارد هيپركلسيوري حالت اوليه يا ايديوپاتيك دارد.

هيپر كلسيوري ممكن است همراه با افزايش جذب كلسيم از روده باشد.

ساركوئيدوز، افزايش ويتامين D و فوروسمايد ممكن است سبب هيپركلسيوري كليوي شوند.

مصرف زياد كلسيم به ميزان ۳ تا ۴ گرم در روز همراه با دريافت پروتئين زياد مي‌تواند از علل ناشايع سنگ‌هاي كلسيمي باشد.

اكثر سنگهاي كلسيمي حاوي اگزالات هستند، منشا مقداری از اگزالات موجود در ادرار، آشاميدني هايي مثل چاي، كاكائو، قهوه و كولا است، گياهان مثل لوبيا، ريواس، اسفناج و خشكبار، انگور و مركبات هستند. اگزالات از اسيد اسكوربيك نيز حاصل مي‌شود، در بيماراني كه در معرض تماس با گرما و دهيدراتاسيون هستند، ممكن است ميزان موارد حل شده در ادرار افزايش يابد، پس از اين حالت، تشكيل كريستال و تشكيل سنگ رخ مي‌دهد.

سنگ‌هاي اسيداوريكي

دريافت بيش از حد پورينها در رژيم غذايي مانند جگر، لوبياي خشك، برخي از انواع ماهي و گوشت و يا بيماريهاي مختلف باعث دفع بيش از حد اسيداوريك می شود. كه توليد اسيد اوريك درونزا، در موارد زير افزايش پيدا مي‌كند. نقرس، بيماري‌هاي ذخيره‌اي گليكوژن، سندرم‌لش نیهان بسياري از لوسمي‌ها و تومور‌هاي درمان شده‌اي كه با نكروز سلولي همراه هستند، باعث افزایش اسید اوریک می شود.

شيمي درماني و تابش اشعه، ممكن است منجر به افزايش تخريب سلول‌هاي توموري شوند كه ممكن است سبب بروز نارسائي كليه حاد در اثر انسداد لوله‌‌اي و حالبي توسط توده‌هاي كريستالي اسيد اوريك شود، حدود ۲۰ درصد بيماران مبتلا به نقرس سنگ سازي مي‌كنند، اكثر اين سنگ‌ها از جنس اسيد اوريك خالص يا مخلوط اسيد اوريك و كلسيم مي‌باشد.

تغليظ ادرار و نيز PH، در حلاليت اسيد اوريك و اورات مهم هستند، اگر حجم ادرار كم باشد ميزان حلاليت اسيد اوريك در PH اسيدي افزايش پيدا مي‌كند.

اكثر اشخاص طبيعي با PH برابر 6 داراي ادرار اشباع شده از اسيد اوريك هستند، اما سنگ‌سازي نمي‌كنند، براي سنگ‌سازي ظاهرا اسيديته بيشتر يا دهيدراتاسيون، ضروري است.

سنگ‌هاي سيستيني

در بيماران مبتلا به اختلال ارثي در انتقال آمينو اسيد تشكيل مي‌شوند، در اين اختلال سيستين، اورنيتين، لیزين و آرژينين با مقادير زياد در ادرار دفع مي‌شوند، از بين اين مواد فقط سيستين تشكيل كريستال و سنگ‌ مي‌دهد. تا زماني كه PH ادرار به ۴/۷ نرسد، سيستين قابل حل نمي‌شود و سنگ‌هاي سيستيني در محدوده‌ PH طبيعي ادرار تشكيل مي‌شوند، ساير سنگها نیز بصورت نادر تشكيل مي‌شوند، مانند سولفوناميد‌ها و سنگهاي سيليكا. تريامترن كه ديورتيك نسبتاً غير قابل حل است ممكن است منجر به سنگ‌سازي شود، سنگهاي گرانيتي ناشايع هستند و سنگهاي آدنيني نادر در كودكان مبتلا به نوعي كمبود ارثي آنزيم مطرح هستند.

بیلی روبینوری

بیلی روبین در اثر تجزیه هموگلوبین ایجاد و در سلولهای آندوتلیال کبد و طحال و مغز استخوان تشکیل می شود. در ابتدا بوسیله آلبومین حمل می شود که به آن بیلی روبین غیر مستقیم یا غیر کنژوگه می گویند که غیر قابل حل در آب بوده و لذا نمی تواند از سد گلومرولی کلیه عبور نماید. بیلی روبین غیر کنژوگه در کبد با اسید گلوکرونیک ترکیب و به شکل کنژوگه (مستقیم) قابل حل در آب در می آید که می تواند از سد کلیوی عبور کند. ظاهر شدن بیلی روبین در ادرار نشان دهنده افزایش سرمی آن است و این افزایش به دو دلیل زیر ممکن است رخ دهد:

۱- انسداد مجاری صفراوی ۲- بیماریهای کبدی. بعنوان مثال بیلی روبینوری به علت افزایش فشار ثانویه در اثر التهاب، فیبروز، سنگ یا سرطان پانکراس، هپاتیت حاد ویروسی و یا دارویی، هپاتیت الکلی، کلستاز و صدمه کبدی مشاهده می شود. در هیپربیلی روبینمی مادرزادی، بیلی روبین در ادرار ظاهر می گردد (در انواع Dubin-Johnson و Roter ظاهر و در بیماری کریگلر نجار مشاهده نمی شود). در صورتیکه در ادرار بیلی روبین ظاهر شود ولی اروبیلینوژن در ادرار وجود نداشته باشد، نشان دهنده انسداد داخل و یا خارج مجاری صفراوی –کبدی می باشد. در یرقان همولیتیک، در ادرار بیلی روبین ظاهر نمی شود.